انتخاب نوع استخر مناسب برای منزل یا پروژه‌های ویلایی می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، چرا که هر نوع استخر ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارد. در میان گزینه‌های مختلف، استخرهای بتنی و فایبرگلاس از پرطرفدارترین انتخاب‌ها به شمار می‌روند. استخر بتنی به‌خاطر قابلیت طراحی سفارشی، دوام بالا و انعطاف‌پذیری در شکل و اندازه معروف شده است، در حالی که استخرهای فایبرگلاس به‌خاطر نصب سریع‌تر، هزینه‌های نگهداری کمتر و مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی، توجه بسیاری را به خود جلب کرده‌اند. در این مقاله، به مقایسه این دو نوع استخر از جنبه‌های مختلف مانند هزینه، زمان ساخت، نگهداری و طول عمر پرداخته می‌شود تا به شما کمک کند بهترین تصمیم را برای ساخت ویلا استخردار مورد نظر خود بگیرید.
استخر فایبرگلاس
استخر فایبرگلاس به صورت یک سازه یک تکه است که کاسه آن از شش لایه تشکیل شده با ضخامت کمتری نسبت به دیگر انواع استخر ساخته می‌شود. هرکدام از این لایه‌ها نقش خاص خود را در ایجاد استحکام، دوام و مقاومت به عوامل محیطی ایفا می‌کنند. در اینجا، ساختار هر لایه را با جزئیات بیشتر توضیح می‌دهیم.
مراحل ساخت استخر فایبرگلاس
· لایه ژل کوت
ژل کوت معمولاً از رزین‌های پلی‌استر یا وینیل استر تشکیل شده که به‌طور ویژه برای ایجاد یک سطح صاف، مقاوم در برابر خوردگی و زیبایی ظاهری طراحی شده است. این لایه اولین لایه‌ای است که روی قالب استخر اعمال می‌شود.
ژل کوت سطحی براق و مقاوم در برابر UV، مواد شیمیایی استخر (مانند کلر) و آسیب‌های فیزیکی فراهم می‌کند. همچنین این لایه از ورود رطوبت، جلبک و باکتری‌ها به ساختار داخلی استخر جلوگیری می‌کند و به‌طور کلی محافظ اصلی استخر در برابر آسیب‌های خارجی است.
· لایه رزین با فایبرگلاس خرد شده
رزین پلی‌استر یا رزین وینیل به‌طور خاص برای چسباندن فایبرگلاس خرد شده به همدیگر و لایه بعدی استخر طراحی شده است. ماده رزین از ترکیب پلیمرها با مواد شیمیایی خاص ساخته می‌شود که خاصیت ضد خوردگی و ضد آب بدنه استخر را تقویت می‌کند.
زمانی که رزین با تکه‌های فایبرگلاس خرد شده ترکیب شود و به لایه بعدی بچسبد موجب استحکام بیشتر لایه‌ها و استقامت و دوام آنها خواهد شد و تاثیر بیشتری نسبت به استفاده رزین به صورت تکی دارد.
رزین زیر لایه ژل کوت قرار می‌گیرد و نقش اصلی آن مقاومت در برابر خوردگی است. زمانی که رزین با تکه‌های فایبرگلاس خرد شده ترکیب شود و به لایه بعدی بچسبد موجب استحکام بیشتر لایه‌ها و استقامت و دوام آنها خواهد شد و تاثیر بیشتری نسبت به استفاده رزین به صورت تکی دارد.
لایه فایبرگلاس خرد شده باعث ایجاد پیوستگی و یکپارچگی در لایه‌ها می‌شود زیرا ممکن است فایبرگلاس آب را به خود جذب کرده و حباب در لایه ژلکوت به وجود آورد، که در صورت استفاده با رزین از این موضوع جلوگیری می‌گردد.
این لایه به‌ویژه در برابر بارهای فشار عمومی و کششی مقاوم است و موجب تقویت استحکام استخر در برابر تنش‌های فیزیکی می‌شود.
· الیاف فایبرگلاس بافته شده یا رووینگ
الیاف فایبرگلاس بافته شده از رشته‌های بلند فایبرگلاس هستند که به‌صورت منسجم و به شکل بافت‌های شبکه‌ای در کنار هم قرار می‌گیرند. این بافت‌ها معمولاً با رزین‌های پلی‌استر یا وینیل استر برای ایجاد استحکام بیشتر ترکیب می‌شوند.
این لایه‌ها به‌طور ویژه در نواحی استخر که فشارهای بیشتری به آنها وارد می‌شود (مانند دیواره‌ها و کف استخر) اعمال می‌شوند. بافت‌های منسجم فایبرگلاس موجب تقویت مناطق آسیب‌پذیر استخر و افزایش استحکام مکانیکی آن می‌شوند. این لایه‌ها به‌ویژه در نقاطی که در معرض نیروهای کششی و فشار زیادی هستند، مانند لبه‌ها و گوشه‌ها، نیز به کار می‌روند
· کامپوزیت با ساختار لانه زنبوری
این لایه از ترکیب فایبرگلاس با ساختار لانه زنبوری (یا هانی‌کامب) ساخته می‌شود. هسته این ساختار معمولاً از مواد سبکی مانند پلی‌اتیلن یا فوم تشکیل شده که درون لایه‌ای از فایبرگلاس قرار می‌گیرد.
لایه هانی‌کامب به‌عنوان یک لایه تقویتی عمل می‌کند که همزمان وزن استخر را کاهش می‌دهد و استحکام آن را افزایش می‌دهد. این ساختار اجازه می‌دهد تا استخر در عین سبکی، مقاومت بالایی در برابر فشار و ضربه داشته باشد. این ساختار به‌طور ویژه در جلوگیری از خم شدن و کج شدن استخر در اثر فشارهای خارجی مؤثر است.
· فایبرگلاس خرد شده برای استحکام
این لایه دوباره از فایبرگلاس خرد شده برای تقویت استحکام استخر در سطح وسیع استفاده می‌شود. لایه‌های اضافی فایبرگلاس خرد شده در نواحی مختلف استخر، به‌ویژه در مناطقی که به‌طور خاص تحت فشار یا کشش قرار دارند، به کار می‌روند.
این ترکیب پیچیده از لایه‌ها به استخر فایبرگلاس این امکان را می‌دهد که هم در برابر شرایط محیطی سخت، هم فشارهای فیزیکی و هم حمل و نقل و نصب طولانی مدت مقاوم باشد.
پس از ساخت کاسه استخر در کارخانه که متشکل از لایه‌های بالا می‌باشد، به محل پروژه برای نصب منتقل می‌شود. پروسه نصب این استخرها به طور میانگین 2-4 هفته زمان می‌برد. به همین جهت پروسه تولید و نصب این استخرها نسبت به استخرهای بتنی بسیار کوتاه‌تر است.
جدول مراحل نصب استخرهای فایبرگلاس
| مرحله | توضیحات | مدت زمان | میانگین زمان در پروژه |
| مرحله ۱: گودبرداری | ایجاد فضای مناسب برای نصب استخر با حفر زمین به ابعاد و عمق مشخص | 3-24 ساعت | روز اول |
| مرحله ۲: تحویل استخر | تحویل استخر فایبرگلاس به محل نصب و آماده سازی برای مرحله بعدی | 1-2 ساعت | روز اول |
| مرحله ۳: آماده‌سازی بستر سنگی استخر و لوله‌کشی | تسطیح و هموار کردن بستر سنگی، نصب سیستم لوله کشی و اتصالات برای گردش آب استخر | 3-2 ساعت | روز اول |
| مرحله ۴: استقرار و ترازکردن استخر | قرار دادن استخر در محل مناسب و تراز کردن آن برای اطمینان از سطح یکنواخت | 1-2 ساعت | روز دوم |
| مرحله ۵: تکمیل اطراف و داخل استخر | پرکردن فضای اطراف استخر با مواد خاص و سپس پرکردن استخر با آب | 2-6 ساعت | روز دوم |
| مرحله ۶: نصب پاسیو | نصب و طراحی پاسیو و محیط اطراف استخر به همراه کف سازی و ایجاد فضای راحت | 1-2 هفته | هفته 2-3 |
| مرحله ۷: راه‌اندازی استخر فایبرگلاس | انجام تنظیمات نهایی، نصب پمپ‌ها و فیلترها و راه اندازی سیستم تصفیه آب استخر | 1-2 روز | هفته 2-4 |
مزایای ساخت استخر فایبرگلاس
از مهم ترین مزایای ساخت استخر فایبرگلاس و استفاده از آن در محوطه مورد نظر می توان به موارد زیر اشاره کرد:
این استخرها نیازی به مراحل سخت و پیچیده آرماتوربندی یا بتن ریزی که در خصوص ساخت استخرهای معمولی داریم، ندارند.
همین طور با توجه به ساختار استخرهای فایبرگلاس، نیازی به کاشی کاری و بندکشی یا حتی سرامیک کاری نیز نخواهند داشت.
بدنه استخرهای از پیش ساخته شده فایبرگلاس از جنس ژلکوت ویژه ساخت استخر بوده و کاملا ضدجلبک، ضدباتری و مقاوم در مقابل تابش مستقیم نور خورشید است.
امکان جا به جایی استخر نیز با توجه به ماهیت ساختار آن به سادگی وجود دارد و در صورتی که بخواهید محل قرارگیری آن را تغییر دهید، مانعی از این بابت وجود نخواهد داشت.
مدت زمان نصب این استخرها بسیار کوتاه بوده و پروژه اجرای آنها به سرعت به پایان خواهد رسید.
در صورتی که استخرهای پیش ساخته فایبرگلاس دچار نشتی یا هر گونه مشکل دیگری شوند، امکان ترمیم و تعمیر آنها به راحتی وجود خواهد داشت.
مقاومت بدنه این استخرها در مقابل تغییرات دمایی آب و هوا از ۵۰- درجه سانتیگراد تا ۵۰+ درجه سانتیگراد قابل توجه است.
استخر بتنی
استخر بتنی یکی از انواع استخرهای رایج است که از مخلوط آب، سیمان و ماسه تشیکل می شود. این مواد توسط دستگاه با شلنگ سمپاش با فشار و سرعت زیاد به سطوح مورد نظر پاشیده می شوند. استخرهای بتنی در حین ساخت مراحل نصب را هم طی می‌کنند. اما استخر فایبرگلاس دارای دو مرحله ساخت و نصب است.
مراحل ساخت استخر بتنی
طراحی استخر بتنی
برای طراحی استخر بتنی، ابتدا باید مکانی مناسب در ملک خود برای ساخت استخر انتخاب کنند که فضای کافی برای آن داشته باشد. سپس معمار پروژه طراحی ویلا، استخر شما را به صورت سه بعدی طراحی می‌کند. طراحی اولیه شامل تعیین ابعاد، عمق، شکل، ویژگی‌ها (مانند سیستم‌های پمپ، تخته‌های غواصی، اسکیمرها و لوازم جانبی) است. با طراحی استخر قبل از اجرا می‌توانید تغییرات لازم را اعمال کنید و با ابعاد اندازه‌های دقیق‌تر ساخت استخر انجام شود.
گودبرداری و آماده‌سازی زمین
زمین مورد نظر برای استخر باید با دقت حفر شود. عمق و ابعاد گودبرداری باید مطابق با طراحی انجام شود. پس از گودبرداری، سطح بستر باید صاف و هموار شود. در برخی موارد، نیاز به اضافه کردن لایه‌ای از سنگ‌ریزه یا شن برای تقویت بستر استخر وجود دارد.
ساخت قالب و آرماتوربندی
برای ریختن بتن، قالب‌های فولادی یا چوبی به شکل استخر ساخته می‌شوند. این قالب‌ها باید به‌طور دقیق نصب شوند تا شکل استخر به درستی ایجاد شود.
آرماتور یا میلگردها به‌طور دقیق در داخل قالب قرار می‌گیرند تا مقاومت ساختار استخر را افزایش دهند. میلگردها باید با فواصل مشخص در تمام دیوارها، کف و لبه‌های استخر توزیع شوند.
ریختن بتن
بتن مورد استفاده باید مقاوم و دارای ویژگی‌های ضد آب باشد. معمولاً از بتن‌های ویژه استخر با ترکیب خاص استفاده می‌شود.
بتن به‌طور همزمان و یکنواخت در قالب‌ها ریخته می‌شود. این مرحله نیاز به دقت بالایی دارد تا از ایجاد حباب‌های هوا یا ترک در بتن جلوگیری شود. پس از ریختن بتن، از دستگاه‌های ویبراتور برای فشرده کردن بتن و حذف حباب‌های هوا استفاده می‌شود.
ساخت لایه ضد آب
پس از خشک شدن بتن، برای جلوگیری از نفوذ آب به داخل ساختار، یک لایه ضد آب مانند کاشی، فیبرگلاس یا پوشش‌های اپوکسی اعمال می‌شود. این لایه‌ها از آسیب به بتن در طولانی‌مدت جلوگیری می‌کنند.
نصب سیستم لوله‌کشی و پمپ‌ها
لوله‌های انتقال آب و سیستم‌های تصفیه باید در این مرحله نصب شوند. لوله‌ها باید در داخل دیوارها و کف استخر قرار بگیرند و به سیستم پمپ و فیلتر وصل شوند.
پمپ‌ها، فیلترها و سایر تجهیزات تصفیه باید به‌دقت نصب شوند تا جریان آب در استخر به‌درستی تنظیم شود.
تکمیل محوطه و طراحی نهایی
پس از تکمیل ساختار اصلی استخر، سطح استخر باید با کاشی‌های ضد آب، آجر یا پوشش‌های خاص دیگر پوشانده شود. این کار علاوه بر زیبایی، باعث محافظت بیشتر از سطح استخر در برابر خوردگی و آسیب می‌شود.
در این مرحله، محوطه اطراف استخر به‌طور کامل تکمیل می‌شود. این شامل ساخت پاسیو، محوطه‌سازی و نصب نورپردازی یا لوازم جانبی مانند تخته‌های غواصی یا اسکیمرها است.
پرکردن استخر با آب و آزمایش سیستم‌ها
استخر به‌تدریج با آب پر می‌شود. در این مرحله، باید به دقت وضعیت لوله‌کشی، پمپ‌ها و سیستم‌های تصفیه آب بررسی شود.
پس از پر شدن استخر، باید سیستم‌های پمپاژ، تصفیه و گرمایش بررسی شده و اطمینان حاصل شود که همه چیز به‌درستی عمل می‌کند.
مزایا و معایب ساخت استخر بتنی
ساخت استخر بتنی در ویلا مزایا و معایب خاص خود را دارد.
از جمله مزایای آن، می‌توان به دوام و طول عمر بالا اشاره کرد. استخرهای بتنی به دلیل مقاومت در برابر شرایط جوی و فشار آب، معمولاً برای سال‌ها بدون نیاز به تعمیرات عمده باقی می‌مانند. همچنین، طراحی و شکل‌دهی استخر بتنی انعطاف‌پذیری بالایی را فراهم می‌کند، به این معنا که می‌توان آن را به هر اندازه و شکلی که مورد نظر است، سفارشی ساخت.
استخرهای بتنی به دلیل ساختار ضخیم‌تر و عایق حرارتی بهتر نسبت به استخرهای پیش‌ساخته، قابلیت حفظ دما را بیشتر دارند که می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌های گرمایش شود.
با این حال، معایب نیز وجود دارد. هزینه ساخت استخر بتنی معمولاً بالاتر از سایر انواع استخرهاست، چرا که نیاز به عملیات عمرانی و مصالح خاص دارد. همچنین، زمان ساخت آن به نسبت طولانی‌تر است و این می‌تواند برای برخی افراد مشکل‌ساز باشد. علاوه بر این، نگهداری از استخر بتنی ممکن است به تخصص بیشتری نیاز داشته باشد، زیرا ترک‌ها و آسیب‌های ناشی از فشار آب یا شرایط جوی نیاز به ترمیم و تخصص دارند.
چه عواملی در انتخاب استخر تأثیرگذار هستند؟
در انتخاب استخر، عوامل مختلفی باید مدنظر قرار گیرند که می‌توانند تأثیر زیادی بر کارایی، هزینه و مدت زمان استفاده از استخر داشته باشند. مهم‌ترین عوامل عبارتند از:
- اندازه و عمق استخر:
اندازه و عمق استخر باید با توجه به نیازها و فضای موجود تعیین شود. استخرهای بزرگتر برای شنا و فعالیت‌های ورزشی مناسب‌تر هستند، در حالی که استخرهای کوچکتر برای فضاهای محدودتر یا استفاده‌های تفریحی کافی هستند. عمق استخر نیز بسته به نوع استفاده (شنا، تفریح، غواصی و …) می‌تواند متفاوت باشد.
- محل نصب استخر (داخلی یا خارجی):
محل نصب استخر تأثیر زیادی بر انتخاب نوع آن دارد. استخرهای خارجی معمولاً بیشتر در فضاهای باز مانند حیاط و باغ‌ها نصب می‌شوند و از نظر طراحی و تأثیرات محیطی، متنوع‌تر هستند. در مقابل، استخرهای داخلی ممکن است به دلیل نیاز به سیستم‌های تهویه و گرمایش خاص، هزینه‌های بیشتری داشته باشند، اما در طول سال قابل استفاده هستند.
- بودجه و هزینه‌های نگهداری:
هزینه اولیه ساخت استخر و همچنین هزینه‌های نگهداری آن (شامل تمیزکاری، سیستم تصفیه، تعمیرات و انرژی مصرفی) از عوامل بسیار مهم در انتخاب استخر هستند. استخرهای بتنی معمولاً هزینه ساخت و نگهداری بالاتری دارند، در حالی که استخرهای پیش‌ساخته (مانند استخرهای فایبرگلاس) هزینه اولیه کمتری دارند و نگهداری آنها نیز ساده‌تر است.
این عوامل با هم ترکیب می‌شوند تا بهترین گزینه را با توجه به نیازهای خاص هر فرد یا پروژه تعیین کنند.
انتخاب استخر مناسب برای نیازهای شما
با توجه به عوامل موثر در انتخاب نوع ساخت استخر که در بالا توضیح دادیم می‌توان نتیجه گرفت طراحی ویلا استخردار، که محل قرارگیری استخر در طبقه همکف، منفی و یا محوطه باشد، بهتر است بتنی انتخاب شود. زیرا این انتخاب به مراتب هزینه‌های پایین‌تری دارد.
برای طراحی استخر در طبقات بالایی ویلا، از جمله تراس، روف گاردن و یا شاه نشین ویلا، بهتر است از استخرهای فایبرگلاس استفاده نمود تا وزن کمتری به بار سازه ساختمان اضافه شود.
به عنوان مثال در پروژه‌های ویلایی تهران گاردن، در پروژه طراحی روف گاردن در کلارآباد چون استخر در طراحی شاه نشین ویلا قرار گرفته بود و باید بار کمتری به سازه وارد می‌شد، استخر فایبرگلاس انتخاب نمودیم.
در پروژه طراحی ویلا روستیک در تهراندشت، که طراحی و اجرا آن توسط گروه معماری تهران گاردن انجام شد، طبق بررسی‌های سازه و هزینه‌ای، استخری که در محوطه قرار داشت به صورت بتنی اجرا گردید. این ویلای دوبلکس همچنین دارای یک جکوزی در تراس طبقه دوم نیز بود که برای کمتر نمودن بار سازه، به صورت فایبرگلاس اجرا گردید.
در پروژه طراحی ویلا مدرن در رویان، یک استخر در محوطه طراحی شده بود که به صورت بتنی انتخاب گردید و هزینه کمتری نسبت به فایبرگلاس داشت. زیرا ما برای فونداسیون بتن ریزی داشتیم و ساخت استخر بتنی چالش خاصی برای پروژه ایجاد نمی‌کرد و همزمان با محوطه‌سازی قابل اجرا بود. همچنین این انتخاب منجر به راحت‌تر شدن اجرای تاسیسات و لوله‌کشی‌ها نیز می‌گردد.
این پروژه یک جکوزی نیز در طبقه دوم داشت که به صورت فایبرگلاس انتخاب نمودیم، زیرا در سازه آن با چالش‌های زیادی روبه‌رو بودیم و باید سازه سقف را برای تحمل دیواره‌های بتنی جکوزی تقویت می‌کردیم.
ولی در نهایت به این نتیجه رسیدیم که ساخت جکوزی فایبرگلاس وزن بسیار کمتری به سقف وارد می‌کند. به همین ترتیب زیر سقف را خالی نموده و با شاسی‌کشی فلزی محل مناسبی درون سقف برای جکوزی ایجاد شد.
نتیجه گیری :
انتخاب بین ساخت استخر بتنی و استخر فایبرگلاس بستگی به نیازها و شرایط خاص هر فرد یا پروژه دارد. استخر بتنی برای کسانی که به دنبال طراحی سفارشی، اندازه‌های بزرگتر یا عمق بیشتر هستند، انتخاب مناسبی است. این استخرها دوام بالایی دارند و به خوبی می‌توانند در شرایط آب و هوایی مختلف عمل کنند، اما هزینه ساخت و زمان نصب آنها بالاتر است و به نگهداری بیشتری نیاز دارند.
در مقابل، استخر فایبرگلاس گزینه‌ای مناسب برای کسانی است که به دنبال نصب سریع‌تر، هزینه کمتر و نگهداری آسان‌تر هستند. این استخرها به دلیل ساختار پیش‌ساخته، نصب سریع‌تر و نیاز به تعمیرات کمتری دارند، اما با محدودیت‌هایی از نظر طراحی و اندازه روبه‌رو هستند.
به این نکته نیز توجه داشته باشید، وقتی شما انتخاب نوع استخر را برعهده معمار متخصص خود که صفر تا صد طراحی ویلا شما را انجام داده است بسپارید، قطعا هزینه استخر اقتصادی‌تر خواهد شد.
دلیل این امر آگاهی از نوع سازه و متریال پروژه شما است که می‌توانند چالش‌های طراحی و سازه و مدیریت هزینه‌ها را کنترل کنند و بهترین آلترناتیو را به شما ارائه دهند.
